Azərbaycan çempionatlarının ən yaxşı və ən pis, ən etibarlı və ən inamsız qapıçıları müəyyənləşib. Apasport.az saytının 1992-2009-cu illəri əhatə edən dövr üçün apardığı hesablamalar qapıçılarla bağlı suallara aydınlıq gətirib.

Premyer Liqanın 17 mövsümü ərzində ən çox oyun keçirən, hamıdan çox top buraxan əlcək sahiblərinin, həmçinin orta göstəricisinə əsasən hamıdan öndə və arxada olanların kimliyi də məlum olub. Təbii ki, bu hesablamalar müəyyən standartlar çərçivəsində aparılıb. İlk növbədə qeyd edək ki, yarımçıq qalan 2001/02 mövsümünün nəticələri, həmçinin cari çempionatın arxada qalan 21 turunun göstəriciləri də qapıçıların hesabına daxil edilib.

1992-ci ildən bu günə kimə 100-dən artıq futbolçu komandasının qapısını qorumalı olub. Onlar arasında 1-2 oyun keçirən, maksimum yarım mövsüm Premyer Liqada çıxış edənlər də olub, çempionatlar boyu qapıda dayananlar da. Lakin onların keçirdiyi matç sayını nəzərə almadan kimin daha çox qol buraxması böyük maraq doğurur. Əslində, bu düzgün yanaşma deyil. Ona görə ki, məsələn hansısa qapıçı 1 oyuna 4, digəri 10 oyuna 5 top buraxa bilər. Yalnız buraxılan toplara baxanda, birinci qolkiper daha yaxşı təsir bağışlayır. Reallıqda bu, belə olmasa da. Amma istənilən halda, kimin daha çox qol buraxmasını bilmək maraqlı olardı.

Hal-hazırda Azərbaycan milli komandası və Bakının “Neftçi” klubunun qapıçılarla işləyən məşqçisi Faiq Əzizov Premyer Liqa tarixinin ən çox qol buraxan əlcək sahibidir. Karyerasının ən yaxşı vaxtları Bakının “İnşaatçı” və “Xəzri” klubları ilə bağlı olan qolkiper indiyədək 200-dən çox qol buraxan 3 qapıçıdan biridir. Belə ki, hazırda “Karvan”da oynayan məşqçi olan Nadir Şükürov və Bərdənin “Pambıqçı” kubunda oynamış Rövşən Əliyev də 200-cü yubiley qolunun üzüntüsünü görüb.

İndiyədək 100-dən çox qol buraxan qapıçıların sayı isə 29-a bərabərdir. Onlar arasında yeganə legioner rusiyalı Tamerlan Məcidovdur ki, “Şahdağ”ın sabiq futbolçusu 116 qol buraxıb.

yer	qapıçı	Buraxılan qollar
1	Faiq Əzizov	-224
2	Nadir Şükürov	-215
3	Rövşən Əliyev	-209
4	Nizami Sadıqov	-188
5	Vitali Kovalyov	-186
6	Elşən Poladov	-181
7	Cahangir Həsənzadə	-179
8	Vladimir Kopeykin	-179
9	Elşad Tahirov	-176
10	Tomis Əsədov	-166

Azərbaycan çempionatında çıxış edən və etmiş qapıçıların oyun sayını da bilmək maraqlıdır. Amma bunun üçün qolkiperlərin keçirdiyi matçları deyil, onların qapıda dayandığı qarşılaşmaları nəzərə almaq zəruridir. Belə ki, Azərbaycan birincilikləri tarixində qapıçının sahə oyunçusu kimi oynadığı və ya əks proses yüzə yaxın halda müşahidə olunub. Elə bu səbəbdən də məhz onların öz işi ilə məşğul olduğu görüşlər hesablanmalıdır.

Bu məntiqlə “Olimpik”in qapıçısı Rauf Mehdiyev Premyer Liqada qapıda keçirdiyi oyunların sayına görə rekordçudur. Hərçənd, ümumi göstəricidə Nizami Sadıqov ondan öndədir. Lakin “Turan”ın sabiq qapıçısı, hazırda “Qarabağ”da məşqçi işləyən Sadıqov 26 dəfə oyunçu və 222 dəfə qolkiper kimi meydana çıxıb. Ümumilikdə, 5 futbolçu 200-dən çox oyunda qapını qorumalı olub. 100 həddini aşanların sayı isə 19-dur. Sadıqovdan başqa, apasport.az saytının hesablamalarında adı çəkilən Hüseyn Məhəmmədov, Elşən Poladov, Fərhad Vəliyev hərəyə 1, Rauf Salamov 2, Mahir Mirzağayev isə 4 qarşılaşmada qapıçı ampluasında oynamadığından, hesablamalarda həmin görüşlər nəzərə alınmayıb.

Əcnəbi qapıçılar arasında 100 oyun həddini aşan yoxdur. Belə ki, ən çox matç keçirən Xalidu Sissoko hələlik cəmi 78 qarşılaşmada çərçivəni qoruyub.

yer	qapıçı	oyun
1	Rauf Mehdiyev	230
2	Hüseyn Məhəmmədov	223
3	Nizami Sadıqov	222
4	Nadir Şükürov	214
5	Elxan Həsənov	203
6	Faiq Əzizov	176
7	Vitali Kovalyov	173
8	Cahangir Həsənzadə	168
9	Camaləddin Əliyev	164
10	Elşən Poladov	160

Qapıçıların buraxdığı ümumi qolların sayı ən yaxşı və ən pisi müəyyənləşdirmədiyindən orta göstəricilərə baxmaq vacibdir. Belə olan halda, şərti olaraq bir rəqəm götürüb, həmin saydan çox oyun keçirənlər və ya qol buraxanların nəticələrinə baxaq. Çünki, məsələn, 6 qarşılaşmada qol buraxmayan qapıçının 120 oyunda 100 top buraxandan güclü olduğunu demək yanlışlıq olar. Ona görə də 17 illik çempionatlar tarixində 100-dən artıq oyun keçirən və ya 100-dən çox qol vuranların siyahısına baxaq. Belə qapıçıların sayı 29-dur. Və məhz bu futbolçuların orta göstəricilərini müqayisə etməklə, ən etibarlı qapıçını müəyyənləşdirmək olar. Onlardan yalnız 6-nın keçirdiyi oyunların sayı buraxdığı qollardan çoxdur ki, bu da hər matça 1 topdan az buraxılması deməkdir. Birinci pillədə isə “İnter”ın qapıçısı, “Neftçi” və yığmadakı çıxışları ilə tanınan Elxan Həsənov qərarlaşıb. “Standard”da oynayan Hüseyn Məhəmmədov və “Olimpik”li Rauf Mehdiyev də ilk “üçlük”də yer alıb.

yer	Qapıçı	Orta qol	qol	oyun
1	Elxan Həsənov	-0,68473	-139	203
2	Hüseyn Məhəmmədov	-0,69058	-154	223
3	Rauf Mehdiyev	-0,6913	-159	230
4	Camaləddin Əliyev	-0,79878	-131	164
5	Nizami Sadıqov	-0,84685	-188	222
6	Rauf Salamov	-0,98039	-150	153
7	Nadir Şükürov	-1,00467	-215	214
8	Etibar Tarıverdiyev	-1,02239	-137	134
9	Cahangir Həsənzadə	-1,06548	-179	168
10	Vitali Kovalyov	-1,07514	-186	173

Hazırda Premyer Liqanın ən yaxşı qapıçılarından sayılan Xalidu Sissoko (“Bakı”), Dmitri Kramarenko, Kamran Ağayev (hər ikisi “Xəzər-Lənkəran”) və Vladimir Miçoviç (“Neftçi”) 100-dən az oyunda meydana çıxdığı üçün müqayisəyə qatılmayıb. Hərçənd, bu 4 qapıçının hər biri Premyer Liqanın ən etibarlı qapıçısı olan Elxan Həsənovdan daha yüksək göstəriciyə malikdir. Belə ki, Xalidu və Dima az qala iki oyundan bir top buraxır. İndi onlar bu göstəricilərini 100-cü oyununadək qorumağa borcludur ki, siyahıya başçılıq etsinlər.

yer	qapıçı	Orta qol	qol	oyun
1	Xalidu Sissoko	-0,50667	-38	75
2	Dmitri Krama renko	-0,51136	-45	88
3	Vladimir Miçoviç	-0,62025	-49	79
4	Kamran Ağayev	0,68333	41	60

Orta göstəricisi hesablanan 29 qapıçı arasında ən zəiflərini də ayırd etmək çətin deyil. 100 və daha çox qol buraxan qolkiperlərin 19-nun oyun sayı da üç rəqəmlə ifadə olunursa, deməli digər 10 futbolçu 100-dən az matç keçirib. Elə məhz bu qapıçıların orta göstəriciləri həm oyun, həm qol sayında 100-ü keçənlərdən aşağıdır. Yalnız Rövşən Əliyev bu mənada istisna təşkil edir. Bir neçə il əvvəl 41 yaşında ABN-lə futbola qayıdan qapıçı 100 oyun səddini aşanlar arasında yeganə əlcək sahibidir ki, ən etibarsızlar arasında qərarlaşıb.

Ən çox qol buraxan Faiq Əzizov isə daha obyektiv olan bu cür hesablamada 29 qapıçı arasında 15-ci nəticəyə malikdir. O, həm güclü, həm də zəiflər arasında 14 nəfərdən geri qalır. Heç 50 dəfə də meydana çıxmayan, lakin 100-dən artıq qol buraxanlar – Rəşad Mustafayevlə Mahir Mirzağayev ilk sıralarda yer alıb. Bir çox klubların formasını geyinən Rəşadın da, “Şahdağ”da oynamış Mahirin də hər matçda 2,5-dən artıq top buraxıb. Üçüncü olan Neftçala “Pambıqçı”sının qapıçısı Füzuli Həsənovun da ikidən çox qol buraxması adi hal olub.

Hazırda Premyer Liqada oynayanlardan Tariyel Hüseynov (“Bakılı”), Davud Kərimi (“Turan”) və Sahil Kərimov (“Qarabağ”) ən zəif 10 qapıçı sırasında yer alıb. 29 qapıçı arasında olan yeganə legioner Məcidov isə sıralamanın 6-cı pilləsindədir.

Şərti olan “100” rəqəmini nəzərə almamaqla isə tam fərqli mənzərənin şahidi olmaq olardı. Məsələn, hazırda karyeralarını davam etdirən Anar Nəzirovla (-1,72917), Vəli Qafarov (-2,73037), ən zəif legionerlərdən olan Saliou Diallo (-1,68) az oyun keçirdiyi üçün siyahıdan kənar qalıb. Onların 100-ə - istər oyun, istər qol sayında – çatana qədər vəziyyətin dəyişib-dəyişməyəcəyini iddia etmək belə çətindir. Əslində, bu tip nəticələrə çox təsadüf olunub. Məsələn, “Şəmkir”in sabiq qapıçılarından olan Bəxtiyar Məmmədov oynadığı yeganə mövsümdə cəmi 14 görüşdə meydana çıxsa da 76 top (-5,42857) və ya “Avtomobilçi”də çıxış edən Ceyhun Mirzəyevin 14 matçda 61 dəfə (-4,35714) məyus olmasını qeyd etmək olar ki, belə nümunələr çox olub.

yer	qapıçı	Orta qol	qol	oyun
1	Rəşad Mustafayev	-2,57447	47	-121
2	Mahir Mirzağayev	-2,55102	49	-125
3	Füzuli Həsənov	-2,26786	56	-127
4	Tariyel Hüseynov	-1,8209	67	-122
5	Davud Kərimi	-1,68354	79	-133
6	Tamerlan Məcidov	-1,65714	70	-116
7	Anar Bayramov	-1,61176	85	-137
8	Eldəniz Hüseynov	-1,54639	97	-150
9	Rövşən Əliyev	-1,51449	138	-209
10	Sahil Kərimov	-1,51316	76	-115

Qapıçılar mövzusundan bəhs edərkən “quru” seriyalara da toxunmaq vacibdir. Lakin bu göstəricidə 10 yox, 13 nəticəni qeyd etmək lazımdır. Çünki məhz bu qədər göstərici nüfuzlu Beynəlxalq Futbol Tarixi və Statistikaları Federasiyasının (İFFHS) sıralamasına daxil olub. Ən azı 660 dəqiqəlik seriyaların siyahısını tərtib edən qurum 9 qapıçının Premyer Liqadakı nəticələrini qəbul edib. Bu futbolçulardan 4-ü – Xalidu Sissoko, Rauf Mehdiyev, Camaləddin Əliyev və Dmitri Kramarenko hərəyə iki dəfə fərqlənib. Çempionatın rekordu isə Sadıqova məxsusdur.

yer	qapıçı	Dəqiqə
1	Nizami Sadıqov	1106
2	Xalidu Sissoko	985
3	Xalidu Sissoko	971
4	Camaləddin Əliyev	958
5	Elxan Həsənov	943
6	Dmitri Kramarenko	798
7	Dmitri Kramarenko	772
8	Rauf Mehdiyev	746
9	Elşən Poladov	744
10	Nadir Şükürov	741
11	Aleksandr Martyoşkin	735
12	Camaləddin Əliyev	700
13	Rauf Mehdiyev	676

• "Mançester Siti”dən yeni rekord
• Vinisiusa qarşı irqçilik edən 4 nəfər saxlanılıb
• "Fənərbaxça"nın futbolçusu mövsümü başa vurdu
• "Liverpul"dan rekord məbləğdə müqavilə
• "Qalatasaray"-"Beşiktaş" derbisinin hakimi bəlli olub