VAR Nədir?

VAR (Video Assistant Referee) sistemi futbolda rəsmi olaraq 2018-ci ildə tətbiq olunmağa başladı. Bu sistem oyun zamanı hakimin verdiyi qərarları dəqiqləşdirmək və yanlış qərarların qarşısını almaq məqsədi daşıyır. VAR-ın futbolun ədalətliliyini artıracağı və mübahisəli vəziyyətlərin daha obyektiv şəkildə həll olunacağı gözlənilirdi. Lakin bu sistemin tətbiqindən sonra azarkeşlər və mütəxəssislər arasında müzakirələr və ziddiyyətlər yaranıb. Bəzi futbolçular, məşqçilər və azarkeşlər VAR-ın faydalarını yüksək qiymətləndirərkən, digərləri onun futbolun ruhuna ziyan vurduğunu iddia edir.

VAR Sistemi Necə İşləyir?

VAR futbol oyununda meydana gələn müəyyən epizodları təkrar izləyərək hakimin qərarını dəqiqləşdirmək üçün istifadə olunur. VAR sistemi dörd əsas vəziyyətdə tətbiq olunur:

1. Qol Vəziyyətləri: Hakim qolu qeydə almamışdan əvvəl və ya sonra qayda pozuntusu baş veribsə, bu vəziyyət araşdırılır.
2. Penalti Vəziyyətləri: Penalti qərarı düzgün olub-olmaması araşdırılır.
3. Birbaşa Qırmızı Kart Vəziyyətləri: Oyuncunun birbaşa qırmızı kartla cəzalandırılması qərarı dəyərləndirilir.
4. Şəxsiyyəti Dəqiqləşdirmək: Yanlış futbolçuya sarı və ya qırmızı kart göstərilibsə, bu vəziyyətin dəqiqləşdirilməsi üçün istifadə olunur.

VAR-ın məqsədi oyunun daha ədalətli olmasını təmin etmək və insan səhvlərini minimuma endirməkdir. Lakin bu məqsədin həyata keçirilməsi zamanı VAR futbol ictimaiyyətində ziddiyyətli reaksiyalar yaradıb

.

VAR-ın Futbola Verdiği Faydalar

VAR-ın tətbiqi ilə bir sıra müsbət nəticələr əldə edilib:

1. Ədalətin Artırılması: VAR oyun zamanı baş verən qayda pozuntularını daha dəqiq bir şəkildə dəyərləndirməyə imkan yaradır. Bu da yanlış qərarların qarşısını alaraq oyunun ədalətliliyini artırır. Məsələn, yanlış göstərilən qırmızı kartların və ya verilən penaltinin qarşısı alınır, bu da oyun nəticələrinə təsir edə biləcək səhvləri azaldır.

2. Haqsızlıqların Azaldılması: VAR xüsusilə qol vəziyyətlərində haqsızlıqları minimuma endirir. Əvvəllər hakimlərin gözündən qaçan və ya yanlış dəyərləndirilən qollar indi təkrar baxış nəticəsində dəqiqləşdirilir. Bu, komandalara daha bərabər şərtlərdə mübarizə aparma imkanı verir.

3. Oyunçu Davranışlarının Nəzarəti: VAR oyunçuların meydanda daha ehtiyatlı olmasına səbəb olur. Oyunçular VAR-ın hər şeyi izlədiyini bilirlər və bu, onlara daha təmiz və qaydalara uyğun davranmağa stimullaşdırır. Bu da oyun keyfiyyətinin artmasına və gərginliklərin azalmasına səbəb ola bilər.

VAR-ın Tənqid Edilən Cəhətləri

Bununla belə, VAR-ın tətbiqi bir sıra tənqidlərə də səbəb olmuşdur:

1. Oyun Tempinin Pozulması: VAR-ın ən çox tənqid olunan cəhətlərindən biri oyun tempini pozmasıdır. Epizodların təkrar izlənməsi və qərarların verilməsi üçün vaxt tələb olunur, bu da oyun axışını ləngidir və tamaşaçılar üçün narahatlıq yarada bilər. Oyun zamanı uzun müddət qərarın verilməsini gözləmək, azarkeşlər arasında narazılıq yaradır və futbolun dinamikasını zədələyir.

2. Subyektiv Qərarlar: VAR hər nə qədər texnologiyaya əsaslansa da, son qərar hələ də insan faktoruna bağlıdır. Bəzi vəziyyətlərdə VAR-dan istifadə edilən zaman belə, qərarlar subyektiv olaraq qəbul edilir. Bu da mübahisəli vəziyyətlərin tamamilə həll olunmadığına dair tənqidlərə səbəb olur. Məsələn, bəzi penalti vəziyyətlərində hakimin verdiyi qərar VAR tərəfindən təsdiqlənsə də, bu, hər kəsin razılığına səbəb olmur.

3. Futbolun Ruhunun Zədələnməsi: Bəzi azarkeşlər və mütəxəssislər hesab edir ki, VAR futbolun ruhuna ziyan vurur. Onlar iddia edirlər ki, futbol, insan səhvlərinin də bir parçası olan bir oyundur və bu səhvlər oyunun dramatizmini artırır. VAR sistemi isə bu dramatizmi və spontanlığı azaldır, futbolu daha mexaniki və az dinamik edir.

4. Mübahisəli Yanaşmalar: VAR hər oyun epizodunu təkrar izləyə bilmədiyi üçün bəzi hallarda mübahisəli vəziyyətlər yarana bilər. Bu vəziyyətlərdə VAR-dan istifadə edilmədikdə və ya istifadə edildikdə belə, verilən qərarlar mübahisə doğura bilər. Bu da VAR-ın effektivliyinə dair suallar yaradır.

Azarkeşlər və Mütəxəssislər Arasında Müzakirələr

Azarkeşlər və mütəxəssislər arasında VAR-ın faydaları və zərərləri ilə bağlı geniş müzakirələr mövcuddur. Bəzi azarkeşlər, VAR-ın futbolu daha ədalətli etdiyini və yanlış qərarların qarşısını aldığını düşünürlər. Onlar hesab edirlər ki, VAR sayəsində oyun daha şəffaf və qaydalara uyğun olur.

Digər tərəfdən, bəzi azarkeşlər VAR-ı futbolun təbiətinə zidd hesab edirlər. Onlar oyun tempinin pozulmasından, emosiyaların azalmasından və oyunun texnoloji bir prosesə çevrilməsindən narazıdırlar. Mütəxəssislər də VAR haqqında fərqli fikirlər səsləndirirlər. Bəzi məşqçilər və futbolçular VAR-ın müsbət təsirlərini qeyd etsələr də, digərləri onun futbolun mahiyyətinə zərər verdiyini düşünürlər.

Nəticə

VAR sistemi futbolun ədalətliliyini artırmaq məqsədi daşısa da, onun tətbiqi həm müsbət, həm də mənfi nəticələrə səbəb olub. VAR oyunun bəzi aspektlərini daha şəffaf və dəqiq etsə də, oyun tempinin pozulması və futbolun emosional tərəflərinin azalması kimi problemlər də ortaya çıxarıb. Azarkeşlər və mütəxəssislər arasında VAR-ın faydalı olub-olmaması ilə bağlı mübahisələr davam edir və bu sistemin gələcəkdə futbolun ayrılmaz bir hissəsi olaraq qəbul edilib-edilməyəcəyi hələ də qeyri-müəyyəndir. VAR futbolun inkişafı üçün mühüm bir addım ola bilər, lakin bu sistemin necə tənzimlənəcəyi və tətbiq olunacağı futbolun gələcəkdə hansı istiqamətə yönələcəyini müəyyən edəcək.

• Xames Rodrigez: Kolumbiya Futbolunun Parlaq Siması
• Zaur Tağızadə: Azərbaycan Futbolunun "Qızıl Oğlan"ı
• Filip Kostiç Kimdir? “Fənərbaxça”nın Yeni Ulduzu
• Milan Şkrinyar: Slovakiya müdafiəsinin canlı səddi
• San-Marino Millisi: Kiçik Ölkənin Böyük Qəhrəmanları