Apasport.az saytı AFFA yanında Media Komitəsinin layihə müsabiqəsində “Azərbaycan çempionatı, kuboku, yığması və avrokuboklarda iştirak ilə bağlı bütün statistik boşluqların aradan qaldırılması” istiqamətindəki qalib olan mövzusunu davam etdirir. Sırf ölkədaxili yarışları əhatə edən 12 yazıdan 11-cisi Azərbaycan kubokunun finalına həsr olunub. Bu dəfə həlledici matçın qəhrəmanlarının – hakimlərin, iştirakçıların, qaliblərin, məşqçilərin müəyyənləşdirib, finallarla bağlı məqamların üzə çıxaracağıq.
Daimi 1/4 finalçı
Ölkə kubokunun finalı barədə danışmazdan əvvəl komandaların bu matçadək olan həlledici qarşılaşmaları – 1/4, 1/2 finala da nəzər salmaq maraqlıdı. Arxada qalan 24 mövsümdən hamısında 1/4 finalçılar müəyyənləşsə də, 2001/02 mövsümündə sonuncu iki mərhələ keçirilməyib. Bu illər ərzində 43 komanda 1/4 final həyəcanı yaşayıb. Bütün turnirlərin yeganə iştirakçısı olan “Neftçi” indiyədək heç vaxt “səkkizlik”dən kənar qalmayıb. “Qarabağ” 17, “Bakı” 15 dəfə 1/4 finalda qüvvəsini sınayıb.
Yarımfinalçıların sayı isə 27-di. “Neftçi” bu göstəricidə də öndədi – 15 dəfə. “Qarabağ” 13, “İnter” 9 dəfə finalın 1 addımlığında olub.
|
1/4 |
1/2 |
final |
kubok |
Neftçi |
24 |
15 |
10 |
6 |
Qarabağ |
17 |
13 |
8 |
5 |
Bakı |
15 |
8 |
3 |
3 |
İnter |
13 |
9 |
4 |
0 |
Xəzər Lənkəran |
12 |
8 |
5 |
3 |
Kəpəz |
11 |
5 |
4 |
4 |
Turan |
10 |
3 |
0 |
0 |
Qəbələ |
8 |
4 |
1 |
0 |
Olimpik |
6 |
2 |
0 |
0 |
Şəfa |
5 |
1 |
1 |
1 |
Xəzər S |
5 |
1 |
0 |
0 |
MOİK |
5 |
0 |
0 |
0 |
Şəmkir |
4 |
2 |
2 |
0 |
ANS Pivani |
4 |
1 |
0 |
0 |
Simurq |
4 |
1 |
0 |
0 |
Kür-Nur |
3 |
3 |
2 |
0 |
Xəzri |
3 |
3 |
1 |
0 |
İnşaatçı B |
3 |
2 |
1 |
1 |
MKT-Araz |
3 |
2 |
1 |
0 |
Bakılı |
3 |
1 |
0 |
0 |
Viləş |
3 |
1 |
0 |
0 |
Rəvan |
3 |
1 |
0 |
0 |
Gənclərbirliyi |
3 |
0 |
0 |
0 |
Karvan |
2 |
1 |
1 |
0 |
Xəzər L |
2 |
1 |
1 |
0 |
Pambıqçı B |
2 |
0 |
0 |
0 |
Şahdağ Qs |
2 |
0 |
0 |
0 |
Standard |
2 |
0 |
0 |
0 |
İnşaatçı Sb |
1 |
1 |
1 |
0 |
Tərəqqi |
1 |
1 |
0 |
0 |
Fərid |
1 |
1 |
0 |
0 |
Göyəzən |
1 |
1 |
0 |
0 |
Çıraqqala |
1 |
0 |
0 |
0 |
Pambıqçı N |
1 |
0 |
0 |
0 |
Avtomobilçi |
1 |
0 |
0 |
0 |
Azərsun |
1 |
0 |
0 |
0 |
Karat |
1 |
0 |
0 |
0 |
Real |
1 |
0 |
0 |
0 |
Səbail |
1 |
0 |
0 |
0 |
Abşeron |
1 |
0 |
0 |
0 |
Araz-Naxçıvan |
1 |
0 |
0 |
0 |
Zirə |
1 |
0 |
0 |
0 |
Sumqayıt |
1 |
0 |
0 |
0 |
5 illik ənənə
Ölkə kubokunun finalında isə yalnız 16 klub çıxış edib. Burada da eyni komandalar liderdi. “Neftçi”nin 10, Ağdam klubunun 8 finalı var. Paytaxt təmsilçisi bu üstünlüyü son illərin ənənəsi sayəsində qazanıb. Bakılılar heç kimin bacarmadığını gerçəkləşdirərək, ardıcıl 5 dəfə finala yüksəlib. Digər klublar isə 2-dən artıq finalı sıralamayıb. Düzdü, bu 5 oyunun yalnız ikisində kubok “ağ-qaralar”ın olub. Ardıcıl qazanılan bu iki uğurla da rekord təkrarlanıb. Elə son iki ildə kuboku başı üzərinə qaldıran “Qarabağ” da həmin rekordun şəriklərindəndi ki, bu iki klubdan başqa, “Xəzər Lənkəran”la “Kəpəz” də eyni nəticəyə imza atıb. Yarışın qaliblərindən danışsaq, “Neftçi” 6, “Qarabağ” 5, “Kəpəz” 4 dəfə kuboka sahib olub. “Xəzər Lənkəran”la “Bakı” hərəyə 3, Bakı “İnşaatçı”sı və “Şəfa” 1 dəfə bu sevinci yaşayıb. “Neftçi” kimi 4 finalda uduzan “İnter” isə həlledici matçlarda qələbəyə həsrətdi. “Bankirlər” yalnız 7 klubun qazandığı mükafatı hələ də əldə etməyib.
30.08.1992 |
“İnşaatçı” (Bakı) |
“Kür” (Mingəçevir) |
2:1, əlavə vaxtda |
28.05.1993 |
“Qarabağ” (Ağdam) |
“İnşaatçı” (Sabirabad) |
1:0, əlavə vaxtda |
08.06.1994 |
“Kəpəz” (Gəncə) |
“Xəzər” (Lənkəran) |
2:0 |
28.05.1995 |
“Neftçi” (Bakı) |
“Kür” (Mingəçevir) |
1:0 |
15.05.1996 |
“Neftçi” (Bakı) |
“Qarabağ” (Ağdam) |
3:0 |
28.05.1997 |
“Kəpəz” (Gəncə) |
“Xəzri” (Bakı) |
1:0 |
28.05.1998 |
“Kəpəz” (Gəncə) |
“Qarabağ” (Ağdam) |
2:0 |
28.05.1999 |
“Neftçi” (Bakı) |
“Şəmkir” |
0:0, pen 5-3 |
28.05.2000 |
“Kəpəz” (Gəncə) |
“Qarabağ” (Ağdam) |
2:1 |
25.05.2001 |
“Şəfa” (Bakı) |
“Neftçi” (Bakı) |
2:1 |
|
yarımçıq qalıb |
|
|
09.05.2004 |
“Neftçi” (Bakı) |
“Şəmkir” |
1:0, əlavə vaxtda |
28.05.2005 |
“Bakı” |
“İnter” (Bakı) |
2:1, əlavə vaxtda |
03.06.2006 |
“Qarabağ” (Ağdam) |
“Karvan” (Yevlax) |
2:1 |
28.05.2007 |
“Xəzər Lənkəran” |
“MKT-Araz” (İmişli) |
1:0 |
24.05.2008 |
“Xəzər Lənkəran” |
“İnter” (Bakı) |
2:0, əlavə vaxtda |
23.05.2009 |
"Qarabağ" (Ağdam) |
"İnter" Bakı |
1:0 |
22.05.2010 |
“Bakı” |
“Xəzər Lənkəran” |
2:1, əlavə vaxtda |
24.05.2011 |
“Xəzər Lənkəran” |
“İnter” (Bakı) |
1:1, pen 4-2 |
17.05.2012 |
“Bakı” |
“Neftçi” (Bakı) |
2:0 |
28.05.2013 |
“Neftçi” (Bakı) |
“Xəzər Lənkəran” |
0:0, pen 5-3 |
22.05.2014 |
“Neftçi” (Bakı) |
"Qəbələ" |
1:1, pen.3-2 |
03.06.2015 |
"Qarabağ" (Ağdam) |
“Neftçi” (Bakı) |
3:1 |
25.05.2016 |
"Qarabağ" (Ağdam) |
“Neftçi” (Bakı) |
1:0, əlavə vaxtda |
30.08.1992 |
“İnşaatçı” (Bakı) |
“Kür” (Mingəçevir) |
2:1, əlavə vaxtda |
Əməl olunmayan ənənə
İlk mövsümdə kubok qısa müddətdə və tələsik keçirildiyindən final matçı adi günə - avqustun 30-na təsadüf etdi. 1993-cü ildən finalın mayın 28-də, Respublika günündə keçirilməsi ənənəsi qoyuldu. Təbii ki, ara-sıra əməl olunduğundan buna ənənə də demək olmaz. Yalnız 1997-2000-ci illərdə ardıcıl 4 final həmin gündə baş tutdu. Ümumilikdə 9 dəfə mayın 28-də final keçirmək ənənəsi gerçəkləşib ki, sonuncusu 2013-cü ildə olub. Digər hallarda yarışa mayda, nadir hallarda iyunda yekun vurulub.
Allahverdiyev, Mircavadov və Hacıyevin rekordları
İndiyədək 13 baş məşqçinin komandası kuboka sahib olub. Mehman Allahverdiyevin rekordu hələ də toxunulmazdı. 4 qat ölkə kubokunun sahibi Qurban Qurbanovla Ağasəlim Mircavadovu qabaqlayır. Böyükağa Hacıyev, Əsgər Abdullayev və Kazbek Tuayevin hərəyə 2 kuboku var. Mircavadov, Abdullayev və Hacıyev hərəyə 2 klubda kubok qazanıblar. Mircavadov hamıdan çox – 5 finalın iştirakçısı olmağı bacarıb. Hacıyev isə ardıcıl 3 final görən yeganə mütəxəssisdi. Ümumilikdə isə 30 baş məşqçi final həyəcanı yaşayıb.
mövsüm |
Qalib |
finalçı |
1992 |
Məmmədəli Məmmədov |
Şahin Əhmədli |
1993 |
Ağasəlim Mircavadov |
Rəşid Özbəyov |
1993/94 |
Mehman Allahverdiyev |
Ağadadaş Həmidov |
1994/95 |
Vaqif Sadıqov |
Böyükağa Ağayev |
1995/96 |
Kazbek Tuayev |
Ağasəlim Mircavadov |
1996/97 |
Mehman Allahverdiyev |
Rəşid Özbəyov |
1997/98 |
Mehman Allahverdiyev |
Cavanşir Novruzov |
1998/99 |
Əhməd Ələsgərov |
Asəf Namazov |
1999/2000 |
Mehman Allahverdiyev |
Nazim Mehrəliyev |
2000/01 |
Əsgər Abdullayev |
Oqtay Abdullayev |
2001/02 |
yarımçıq qalıb |
|
2003/04 |
Kazbek Tuayev |
Qəhrəman Əliyev |
2004/05 |
Əshər Abdullayev |
Anatoli Konkov |
2005/06 |
Böyükağa Ağayev |
Yunis Hüseynov |
2006/07 |
Ağasəlim Mircavadov |
İqor Nakoneçnı |
2007/08 |
Ağasəlim Mircavadov |
Valentin Xodukin |
2008/09 |
Qurban Qurbanov |
Valentin Xodukin |
2009/10 |
Cüneyt Biçər |
Ağasəlim Mircavadov |
2010/11 |
Mirça Rednik |
Kaxaber Sxadadze |
2011/12 |
Novruz Əzimov |
Böyükağa Hacıyev |
2012/13 |
Böyükağa Hacıyev |
Con Toşak |
2013/14 |
Böyükağa Hacıyev |
Yuri Syomin |
2014/15 |
Qurban Qurbanov |
Arif Əsədov |
2015/16 |
Qurban Qurbanov |
Vəli Qasımov |
Yalnız iki dəfə
Ölkə kubokunun mövsümlər üzrə bombardirlərinə nəzər salsaq, bir çox hallarda vahid lider olmayıb. 2 və ya daha çox oyunçunun eyni sayda qolla hamıdan öndə qərarlaşması isə bombardirin məhsuldarlığının aşağı olması ilə bağlıdı. Azərbaycan kuboku tarixində yalnız iki dəfə bombardirin qol sayı ikirəqəmli ədədlə ifadə olunub. Mütləq rekordçu Paşa Əliyev 2000/01 mövsümündə 12 qol vurub. 10-u fəth edən sonuncu futbolçu Ramin Nəsibov olub. O, 2003/04 mövsümündə 10 dəfə fərqlənib. Nəsibovdan sonra isə 12 ildi belə məhsuldarlıq qeydə alınmır.
AZƏRBAYCAN KUBOKUNUN BOMBARDİRLƏRİ |
|||
mövsüm |
Futbolçu |
klubu |
qol |
1992 |
Nazim Əliyev |
"Xəzər" S |
3 |
|
Azər İsayev |
"Xəzər" S |
3 |
|
Yaşar Vahabzadə |
"Xəzər" S |
3 |
1993 |
Əli Abışov |
"İnşaatçı" S |
7 |
|
Natiq Rzayev |
"İnşaatçı" S |
7 |
1993/94 |
Fazil Pərvərov |
"Kəpəz" |
8 |
|
Kənan Kərimov |
"Qarabağ" |
8 |
1994/95 |
Yunis Hüseynov |
"Neftçi" |
6 |
1995/96 |
Ələddin Abbasov |
"Şəmkir |
9 |
1996/97 |
Samir Ələkbərov |
"Neftçi" |
5 |
1997/98 |
Müşfiq Hüseynov |
"Qarabağ" |
9 |
1998/99 |
Nazim Əliyev |
“Dinamo” |
8 |
1999/00 |
Paşa Əliyev |
“Dinamo” |
7 |
2000/01 |
Paşa Əliyev |
“Dinamo-Bakılı” |
12 |
2001/02 |
Emin Quliyev |
"Neftçi" |
2 |
|
İlqar Fərhadov |
"Turan" |
2 |
|
Zaur Həşimov |
"Xəzər Universiteti" |
2 |
|
Ramin Quliyev |
"Şəfa" |
2 |
|
Fəqan Şahbazov |
"Şəfa" |
2 |
|
Səbuhi Sadiqov |
"Şəfa" |
2 |
2003/04 |
Ramin Nəsibov |
"Şəfa" |
10 |
2004/05 |
Vladimir Makovski |
"İnter" |
4 |
|
Elşən Məmmədov |
"İnter" |
4 |
|
Vidadi Rzayev |
"Neftçi" |
4 |
|
Nadir Nəbiyev |
"Neftçi" |
4 |
2005/06 |
Samir Əliyev |
“Xəzər Lənkəran” |
7 |
2006/07 |
Viktor İqbekoyi |
"Turan" |
9 |
2007/08 |
Valter Quqlemon |
"İnter" |
8 |
2008/09 |
Vladimir Mazyar |
"Simurq" |
9 |
2009/10 |
Mario Souza |
“Xəzər Lənkəran” |
4 |
2010/11 |
Uinston Parks |
“Xəzər Lənkəran” |
4 |
2011/12 |
Junior Vilson |
“Bakı” |
3 |
2012/13 |
Ağabala Ramazanov |
“Xəzər Lənkəran” |
4 |
2013/14 |
Etame Mbilla |
“Xəzər Lənkəran” |
3 |
|
Viktor Mendi |
"Qəbələ" |
3 |
2014/15 |
Vüqar Nadirov |
"Qarabağ" |
5 |
2015/16 |
Ruslan Qurbanov |
"Neftçi" |
5 |
Hər yerdə Mahmud
Finalda meydana çıxıb, kubok qazananların siyahısına Mahmud Qurbanov başçılıq edir. O, 5 həlledici görüşdə qələbə sevinci yaşayıb. Hüseyn Məhəmmədov, Füzuli Məmmədov və Füzuli Allahverdiyev isə 4 dəfə finalda qalib adını qazanıblar. 17 futbolçunun hesabında isə qazanılan 3 final var.
Qurbanov meydana çıxdığı final matçlarının sayında Müşfiq Hüseynovla şərikli rekordçudu. Mahmud 6 finalda 5, Müşfiq isə 6-dan 3-də qalib olub. 5 belə matçda meydana çıxan Denis Silva 3, Alim Qurbanov 2 dəfə sevinən tərəfdə olub.
Finalda 3 dəfə uduzan 11 uğursuz var. Müşfiqlə Alim qazandığı kuboklarla yenilgiləri unutdurubsa, Samir Abasov, Yaşar Hüseynov və Elşad Əhmədov 4 belə qarşılaşmadan yalnız birində sevinib. Elmir Xankişiyev, Vladimir Levin, Vadar Nuriyev, Cavid Hüseynov, Branislav Çervenka, Valter Quqlemon isə iştirak etdiyi 3 finalda qələbəyə həsrət qalıb.
230 min 650 nəfərlik final
1992-ci ildə final matçının ölkənin bir nömrəli idman qurğusu olan Tofiq Bəhramov adına Respublika stadionunda keçirilməsi ənənəsi qoyulub. Tutumuna görə deyil, tarixinə görə indi də həlledici matç üçün ən ideal variant sayılan arena 23 finaldan 18-nə ev sahibliyi edib. 3 dəfə paytaxtdan kənarda keçirilən görüş Sumqayıt (2 dəfə) və Qəbələdə (1 dəfə) baş tutub. Bakıda isə “Şəfa” (indiki “İnter Arena”) və “Dalğa Arena” da finala məkan olub.
İndiyədək keçirilən 23 finalı ümumilikdə 230 min 650 tamaşaçı izləyib. 1992-ci il antirekordla (1000) əlamətdar olubsa, 2010-cu ildə 26, 2011-ci ildə 24, bu il isə 23 min azarkeş finalı stadiondan seyr edib.
1992. Bakı. T.Bəhramov adına Respublika stadionu. 1000 tamaşaçı.
1993. Bakı. T.Bəhramov adına Respublika stadionu. 10000 tamaşaçı.
1993/94. Sumqayıt. M.Hüseynzadə adına şəhər stadionu. 1350 tamaşaçı.
1994/95. Bakı. T.Bəhramov adına Respublika stadionu. 5000 tamaşaçı.
1995/96. Bakı. T.Bəhramov adına Respublika stadionu. 5000 tamaşaçı.
1996/97. Bakı. T.Bəhramov adına Respublika stadionu. 5000 tamaşaçı.
1997/98. Bakı. T.Bəhramov adına Respublika stadionu. 5500 tamaşaçı.
1998/99. Bakı. T.Bəhramov adına Respublika stadionu. 8000 tamaşaçı.
1999/2000. Bakı. T.Bəhramov adına Respublika stadionu. 6000 tamaşaçı.
2000/01. Sumqayıt. M.Hüseynzadə adına şəhər stadionu. 2000 tamaşaçı.
2003/04. Bakı. T.Bəhramov adına Respublika stadionu. 8000 tamaşaçı.
2004/05. Bakı. T.Bəhramov adına Respublika stadionu. 10000 tamaşaçı.
2005/06. Bakı. “Şəfa”. 6000 tamaşaçı.
2006/07. Bakı. T.Bəhramov adına Respublika stadionu. 10000 tamaşaçı.
2007/08. Bakı. T.Bəhramov adına Respublika stadionu. 20000 tamaşaçı.
2008/09. Bakı. T.Bəhramov adına Respublika stadionu. 10000 tamaşaçı
2009/10. Bakı. T.Bəhramov adına Respublika stadionu. 26000 tamaşaçı
2010/11. Bakı. T.Bəhramov adına Respublika stadionu. 24000 tamaşaçı
2011/12. Bakı. "Dalğa Arena" stadionu. 4300 tamaşaçı
2012/13. Bakı. T.Bəhramov adına Respublika stadionu. 20000 tamaşaçı
2013/14. Bakı. T.Bəhramov adına Respublika stadionu. 22000 tamaşaçı
2014/15. Qəbələ şəhər stadionu. 4500 tamaşaçı
2015/16. Bakı. T.Bəhramov adına Respublika stadionu. 23000 tamaşaçı
Ağayevin “het-triki”
Xaqani Məmmədov, Vüsal Əliyev, Fariz Yusifov və Əliyar Ağayev hamıdan çox – hərəyə 3 finalda baş hakim olub. Ağayev ardıcıl 3 belə matç idarə edən yeganə referidi. Yusifov fərqli vaxtlarda belə etimad qazanıbsa, Məmmədovla Əliyev ardıcıl 2 finala çıxıblar. Bu 4 hakimdən başqa Tahir Süleymanov da 1-dən artıq – ardıcıl 2 finalda baş hakim olub. Ümumilikdə isə 23 finalı 14 hakim idarə edib. Onlardan biri əcnəbidi. Almaniyalı Manuel Qrafe 2008-ci ilin finalında fit çalıb.
1992. Gülağa Cabbarov
1993. Orucəli Durmuşov
1993/94. Nüvər Xasıyev
1994/95. Xaqani Məmmədov
1995/96. Tahir Süleymanov
1996/97. Tahir Süleymanov
1997/98. Asim Xudiyev
1998/99. Xaqani Məmmədov
1999/2000. Xaqani Məmmədov
2000/01. Məhəmməd Məmmədov
2003/04. İmanxan Sultani
2004/05. Fariz Yusifov
2005/06. Vüsal Əliyev
2006/07. Vüsal Əliyev
2007/08. Manuel Qrafe (Almaniya)
2008/09. Vüsal Əliyev
2009/10. Elçin Məmmədov
2010/11. Fariz Yusifov
2011/12. Əliyar Ağayev
2012/13. Əliyar Ağayev
2013/14. Əliyar Ağayev
2014/15. Rəhim Həsənov
2015/16. Fariz Yusifov
Yunis Hüseynovdan ilk və rekord
Finallarda het-trik qeydə alınmayıb. İlk dubla isə 1996-cı ildə Yunis Hüseynov (Neftçi) imza atıb. Bundan əvvəlki finalda da qol vuran futbolçu həlledici matçlarda 3 qol vurmağı bacaran yeganə oyunçudu. 2008-ci ildə Junior Osvaldo (Xəzər Lənkəran), 2015-ci ildə Reynaldo (Qarabağ) dubl müəllifi olsa da, finaldakı qol sayını artıra bilməyib. Ardıcıl 2 finalda fərqlənən Xaliq Mərdanovla Ramiz Məmmədovun da hesabında 2 qol var.
İlham Əliyev (1992), Müşfiq Hüseynov (1993), Samir Abasov (2004), Andre Ladaqa (2005), Junior Osvaldo (2008), Ernad Skuliç, Aleksandar Soliç, Elvin Beqiri (hamısı 2009), Uinston Parks, Girts Karlsons (hər ikisi 2010), Markus Madera (2016) əlavə vaxtda fərqləniblər. Junior həlledici yarımsaatda 2 qola sevinib. Ümumiyyətlə 23 matçdan 12-si 90 dəqiqədə bitibsə, 7 dəfə əlavə vaxt, 4 dəfə penaltilər seriyası qalibi müəyyənləşdirib. Penaltilərlə “Neftçi” hamıdan çox – 3 qələbə qazanıb. Amma əsas vaxtdakı yeganə böyükhesablı qələbə də bakılıların hesabındadı. Paytaxt təmsilçisi 1996-cı ildə “Kür-Nur”u 3 cavabsız qolla məğlub edib.
Vüqar XEYRULLAYEV
Layihə AFFA yanında Media Komitəsi tərəfindən maliyyələşdirilir